Στο πλαίσιο της στρατηγικής Farm to Fork, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο τουλάχιστον το 25 % της γεωργικής γης στην ΕΕ να βρίσκεται υπό βιολογική γεωργία έως το 2030. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτήσει την ανάπτυξη και τη διάδοση νέων βιολογικών ποικιλιών και το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο LIVESEED (βελτίωση της απόδοσης της βιολογικής γεωργίας με την ενίσχυση των προσπαθειών βιολογικής καλλιέργειας σπόρων και φυτών σε όλη την Ευρώπη) προσπάθησε να το υποστηρίξει αντιμετωπίζοντας το ζήτημα της διαθεσιμότητας βιολογικών σπόρων και την ποιότητα από διάφορες οπτικές γωνίες, από τις πτυχές της αγοράς έως τη ρύθμιση. Το έργο ξεκίνησε το 2017 και συγκέντρωσε 48 οργανισμούς από 18 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων ερευνητών φυτών, κτηνοτρόφων, παραγωγών σπόρων, οργανισμών βιολογικών προϊόντων και λιανοπωλητών.
Νέες προσεγγίσεις
Ένας από τους ερευνητές που συμμετείχαν είναι ο Edwin Nuijten, ένας φυτοεπιστήμονας στο De Beersche Hoeve στην Ολλανδία, ο οποίος ηγήθηκε ενός μέρους του σχεδίου εργασίας που επικεντρώθηκε στο πώς οι διαφορετικές προσεγγίσεις αναπαραγωγής μπορούν να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν η μία την άλλη. «Η εκτροφή δεν αφορά μόνο την παραγωγή του καλύτερου φυτού για το καλύτερο χωράφι, αλλά είναι επίσης μια διαδικασία, πρέπει να λάβουμε υπόψη και τις κοινωνικές πτυχές», λέει. Στόχος του LIVESEED ήταν να συνδυάσει τα καλύτερα στοιχεία διαφορετικών προσεγγίσεων αναπαραγωγής φυτών.
Η κοινοπραξία προσδιόρισε τέσσερις συγκεκριμένες προσεγγίσεις, που αναφέρονται ως βασισμένες στο οικοσύστημα, σε κοινότητα, βασισμένες σε χαρακτηριστικά και εταιρικές. Οι προσεγγίσεις που βασίζονται στο οικοσύστημα εξετάζουν πώς μια καλλιέργεια αλληλεπιδρά και μπορεί να συμβάλει στο περιβάλλον. Οι προσεγγίσεις που βασίζονται στην κοινότητα έχουν ισχυρή σύνδεση μεταξύ του κτηνοτρόφου και των καλλιεργητών, επιδιώκοντας να μεγιστοποιήσουν την κοινωνική αξία για αυτούς. Οι προσεγγίσεις που βασίζονται σε χαρακτηριστικά επιδιώκουν ευρύτερα κοινωνικά οφέλη βελτιώνοντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως η αύξηση της συγκέντρωσης απαραίτητων βιταμινών στις καλλιέργειες, ενώ οι εταιρικές προσεγγίσεις επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν το κέρδος και να ελαχιστοποιήσουν το κόστος. «Όλα αυτά βασίζονται στην αξία, αλλά οι αξίες τους είναι διαφορετικές», προσθέτει ο Nuijten. «Αυτό δεν σημαίνει ότι ορισμένες αξίες είναι καλύτερες από άλλες, αλλά για να ρωτήσουμε πώς μπορούμε να τις συνδέσουμε ώστε να ενδυναμώσουν η μία την άλλη και να βελτιώσουν την οικολογική και κοινωνική ανθεκτικότητα».
Πλατφόρμα γνώσης
Η κοινοπραξία συγκέντρωσε πληροφορίες για τις τεχνικές αναπαραγωγής και δημοσίευσε μια σειρά από ερευνητικές εργασίες. Ζητήθηκε η γνώμη περισσότερων από 800 βιοκαλλιεργητών για διάφορες πτυχές που σχετίζονται με την εκτροφή φυτών και τις αγορές σπόρων, και το LIVESEED συνέβαλε στην επέκταση της Πλατφόρμας Γνώσης για Βιολογική Φάρμα με μια ειδική ενότητα για αυτά τα θέματα. Το έργο LIVESEED ανέπτυξε επίσης μια βάση δεδομένων δρομολογητών σε κλίμακα ΕΕ που επιτρέπει στους προμηθευτές σπόρων να εισάγουν προσφορές σε άλλες εθνικές βάσεις δεδομένων με μία μόνο καταχώρηση.
Η ομάδα εργάζεται τώρα για την εφαρμογή των ευρημάτων της, συντάσσοντας κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή μιας συνδυασμένης προσέγγισης αναπαραγωγής. Η κατάσταση είναι οξεία, καθώς η ανάπτυξη νέων ποικιλιών καλλιεργειών είναι μια αργή διαδικασία και οι κτηνοτρόφοι πρέπει να δράσουν τώρα για να προετοιμαστούν για τις γεωργικές προκλήσεις στο μέλλον, όπως οι αυστηρότεροι περιορισμοί στη χρήση φυτοφαρμάκων και το μεταβαλλόμενο κλίμα. Επιπλέον, σημειώνει η Nuijten, οι αγρότες και οι καταναλωτές απειλούνται από δυσλειτουργία στην αγορά φυτών και σπόρων. «Όταν κοιτάς τη συμβατική εκτροφή, δύο ή τρεις εταιρείες κυριαρχούν στην αγορά κάθε φρούτου και λαχανικού. Εάν μια εταιρεία τερματίσει το πρόγραμμα αναπαραγωγής της, οι αγρότες εξαρτώνται πλήρως από την άλλη.
«Ακόμη και για τη συμβατική γεωργία, η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη», εξηγεί. «Η βιολογική εκτροφή σπόρων και φυτών μπορεί να δώσει την ευκαιρία να σκεφτούμε πιο βιώσιμες προσεγγίσεις αναπαραγωγής. Πρέπει να αναπτύξουμε πολλές περισσότερες νέες εναλλακτικές λύσεις, επομένως αυτός ο πόρος είναι χρήσιμος για όλους τους αγρότες», λέει ο Nuijten. «Συχνά λέγεται ότι τα βιολογικά τρόφιμα είναι πολύ ακριβά, αλλά θα μπορούσατε να πείτε ότι τα συμβατικά τρόφιμα είναι πολύ φθηνά – λάβετε υπόψη το κρυφό κόστος και προκύπτει μια διαφορετική εικόνα».